Général
-
Jean XXII (1316-1334)
-
Pour la certitude de ceux du présent et la mémoire de ceux du futur
-
VIII idus maii, anno quarto
-
-
Avignon
-
Bulle (ad perpetuam rei memoriam)
-
[Registre de la chancellerie apostolique] R. Registra Avinionensia 44, fol. 185.
-
[Autre copie médiévale] F. Baluze s’est servi du ms. latin 4114 (ancien Colbert 829), de la Bibliothèque nationale de Paris, fol. 94.
-
Étienne Baluze, Guillaume Mollat, Vitae paparum Avenionensium. Nouvelle édition revue d'après les manuscrits et complétée de notes critiques, Paris : Letouzey et Ané, 1914-1922, vol. 3, n. LV, d'après R.
-
Bulla continens processum contra illos qui asportaverunt thesaurum domini Clementis de Montilio.
-
Johannes episcopus, servus servorum Deia, ad certitudinem presentium et memoriam futurorum.
Cum venerabiles fratres et coepiscopos nostros circa procurandas indempnitates ecclesiarum commissarum eisdem diligentes et sol[l]icitos existere cupiamus, decet et nos circa perquirenda et recuperanda deperdita vel subtracta, que ad Sedem apostolicam pertinent, negligentia non torpere, ne exigere videamur ab aliis quod non servamus in nobis.
Dudum siquidem felicis recordationis Clemens papa V, predecessor noster, in egritudinis lecto decumbens, certam partem thesauri, rerum et bonorum camere sue tunc existentium apud Castrumnovum Calsanerii, Avinionensis ecclesie ac dyocesis, ut notoria facti evidentia notum reddit, ad castrum Montilii in comitatu Venaysini sub jurisdictione romane Ecclesie constitutum, Carpentoratensis dyocesis, per dilectum filium nostrum Arnaldum, Sancte Marie in Porticu dyaconum cardinalem, deponendam et conservandam transmisit, apud se partem aliam retinendo; quo postmodum ex eadem egritudine post dies paucos, sicut Domino placuit, nature debitum persolvente, nonnulli et specialiter dilectus filius nobilis vir Bertrandus, vicecomes Leomanie et Altivillaris, dominus dicti castri Montilii, in cujus potestate dicta pars thesauri, bonorum et rerum predictorum illuc transmissa existere noscebatur, sicut nota evidentia facti notoriat et adeo nota reddit ut nulla possintb tergiversatione celari, ad predictam partem thesauri, rerum et bonorum predictorum ad dictum castrum Montilii, ut predicitur, destinatam, necnon et ad res alias ac bona que apud dictum predecessorem etc in camera sua remanserant, et etiam in diversis locis fuerant collocata, in pecuniarum summis, vasis aureis et argenteis, libris, pannis et lapidibus pretiosis, ac variis ornamentis, privilegiis, instrumentis, processibus, litteris et munimentis, et rebus aliis consistentia, manus avidas non expaverunt extendere, et specialiter vicecomes predictus, qui, velut si heres esset universalis predecessoris ejusdem, illa que placuerunt sicut propria, tam de dicto castro Montilii quam de camera dicti predecessoris et locis aliis, ut habet fama publicad, recipere, occupare, et quo eis libuit asportare et contractare per se et alios, non absque contemptu Sedis apostolice tunc vacantis et collegii cardinalium sancte romane Ecclesie, in execrabilis exempli perniciem multorumque fidelium scandalum, temeritate propria presumpserunt. Nec hiis contenti, specialiter vicecomes predictus, a nonnullis debitoribus predecessoris, ejusdem plura de predictis debitis, necnon quamplures pecuniarum summas eidem predecessori et apostolice camere a multis et diversis personis ex causis diversis promissas seu debitas recepisse dicuntur, nonnulla quoque alia in pecunia et rebus aliis consistentia, per predecessorem ipsum eis et nonnullis aliis in depositum et alias sub certis modis et formis tradita, plena sibi et libera, quamdiu viveret, dispositione ac ordinatione retenta, tanquam propria sibi minus debite retinere presumunt. Licet igitur expectans diutius expectaverit Sedes predicta si forsan illi, ad conscientiam redeuntes, curarent animarum suarum saluti per satisfactionis debitum providere, quia tamen ceca cupiditate seducti, quasi in lectoe quietis dormire videntur in perseverantia premissorum, nos, sicut ex debito apostolice sol[l]icitudinis perurgemur, volentes, prout monet Dominus per prophetam, annuntiare impiis impietatem suam, ne, si in iniquitate, quam operati sunt, moriantur, sanguis eorum de nostris manibus requiratur, ac insuper ejusdem Sedis indempnitatibus providere, predictum vicecomitem specialiter, ac universos et singulos tam occupatores et contractatores et receptoresf predictos, necnon appropriantes sibi seu retinentes, quam eos penes quos existunt, ad quos scienter pervenerunt, ut predicitur, aliqua de thesauro, bonis et rebus aliis supradictis, quocumque nomine censeantur, necnon omnesg qui super premissis occupandis, recipiendis, appropriandis et retinendis per predictos dederunt opem vel consilium prebuerunt, eos quoque qui habent notitiam premissorum seu alicujus eorum, auctoritate apostolica, de fratrum nostrorum consilio, sub excommunicationis et penis aliis infrascriptis, presentium tenore hortamur, requirimus et monemus ut, suis fame, saluti et statui providentes, dictus vicecomes et alii ultra duas dietas a curia romana distantes, qui occupaverunt, contractaverunt seu acceperunt, seu retinuerunt aliqua, ut premittiturh, de thesauro, bonis et rebus aliis ac debitis prelibatis, infra regnum Francie et aliis partibus citra montes consistentes, infra duorum mensium; illi vero ex predictis qui in romana curia sunt vel infra duas dietas, infra viginti dierum, et, si extra dictum regnum vel ultra montes existant, infra trium mensium spatium a die date presentium numerandum, quos singulos terminos singulis eis, juxta modum et distinctionem predictos, pro singulis peremptoriis assignamus, thesaurum, bona et res predictai nobis, seu camerario et thesaurariis nostris restituere cum integritate procurent, nisi forsan justam causam habeant quare ad hoc minime teneantur, ad quam proponendam et probandam, prout fuerit rationis, acj videndum et audiendum, si sua putaverint interesse, informationem quam super premissis et singulis premissorum recipere intendimus, necnon et ordinationem super illa per nos faciendam, sicut dictaverit ratio et justitia suadebit, terminos supradictos, juxta modum et distinctionem eosdem, cum continuatione dierum sequentium necessaria ad premissa pro singulis peremptorie assignamus; alioquin super hiis, prout expedire viderimus, procedemus, eorum absentia non obstante. Illi vero qui in premissis consilium prebuerunt, infra predictos terminos, juxta modum et distinctionem premissos, revelare que sciunt super hiis nobis seu dictis camerario et thesaurariis, et alias facere quod rationis fuerit teneantur. Alii vero premissorum omnium vel aliquorum ex eis notitiam obtinentes infra dictos terminos, juxta modum et distinctionem eosdem, nobis seu dictis camerario et thesaurariis per se insinuare studeant seu etiam revelare; vel saltem, si qui ex eis in dicta curia minime sintk presentes, per eorum litteras propriis vel autenticis sigillis munitas aut per instrumenta publica per certum nuncium infra dictos terminos, ut premittitur, nobis seu dictis camerario et thesaurariis plene, clare notificent et distincte quicquid super hiis sciunt, cum universis circumstantiis temporis et locorum, rerum, bonorum ac etiam personarum, non omittendo scienter aliquid veritatis, nec quicquam falsitatis quomodolibet immiscendo, ut plenius informati providere possimus circa hocl, prout saluti animarum ipsorum occupantium seu contractantium, retinentium vel recipientium aliqua de predictis, prout superius est expressum, ac ipsius Sedis indempnitati expediet et fuerit oportunum.
Et ne premissorum notitiam obtinentes se a manifestatione et revelatione retrahant veritatis, ipsos auctoritate apostolica ab omni vinculo juramenti, si quod de premissis vel eis penes quos sunt vel fuerunt seu ad quos pervenerunt, ut predicitur, aliqua de thesauro, bonis et rebus predictis minime revelandis forsitan prestiterunt, cum juramentum iniquitatis vinculum esse non debeat, ad cautelam absolvimus, decernentes eosdem ad ejusdem juramenti observantiam non teneri, pacta etiam, federa, conventiones, promissiones et obligationes quascumque, etiam si ea fuerint penarum adjectione, juramentorum prestatione et quolibet alio vinculo roborata, per quoscumque super premissis non revelandis presumpta, inita, vel quomodolibet facta vel etiam attemptata, velut illicita et in periculum vergentia animarum, auctoritate predicta revocamus, cassamus et irritamus, et omnino viribus vacuamus, ipsaque declaramus atque decernimus cassa, irrita et vacua, et nullius existere firmitatis, et non teneri aliquem ad observantiam eorumdem. Alioquin eosdem omnes et singulos hortationi, requisitioni et monitioni nostre hujusmodi, ut premittitur, infra dictos terminos, prout singulos juxta modum et distinctionem predictos singulariter comprehendent, efficaciter non parentes, cujuscumque conditionis, dignitatis, ordinis vel status extiterint, etiam si pontificali vel quavis superiori prefulgeant dignitate, excommunicationis sententie, quam ex nunc in ipsos ferimus, decernimus subjacere, a qua non possint ab alio quam a romano pontifice, preterquam in mortis articulo, absolutionis beneficium obtinere; dictique vicecomitis ac aliorum occupantium, contractantium, appropriantium sibi seu retinentiumm scienter, ut premittitur, aliqua de thesauro, bonis et rebus aliis supradictis, quocumque nomine censeantur, terras supponimus ecclesiastico interdicto ; feuda quoque, honores etn castra, jura et jurisdictiones, ac officia et alia quecumque bona immobilia, que ubicumque a romana Ecclesia obtinent, eidem romane Ecclesie et Sedi apostolice confiscamus. Aliis vero feudis, juribus et jurisdictionibus, honoribus et officiis, castris et bonis immobilibus quibuscumque, que a quibusvis aliis ecclesiis obtinent, privamus eosdem, ut sic ad easdem ecclesias libere revertantur quod de ipsis earumdem ecclesiarum rectores pro sua voluntate disponant ; ad privationes dignitatum, personarum, beneficiorum et officiorum ecclesiasticorum, quecumque sint et quocumque nomine censeantur, privilegiorum quoque et indulgentiarum quorumlibet que a romana Ecclesia obtinent, et penas alias processuri nichilominus contra eos, si protervia ipsorum exegerit, nobisque videbitur expedire. Non obstantibus quibuscumque privilegiis, indulgentiis eisdem vel aliis quibusviso personis, ordinibus sive locis, cujuscumque preeminentie, dignitatis, conditionis et status extiterint, sub quovis modo vel expressione seu conceptione verborum ab eadem Sede concessis, quibus posset quis contra premissa quomodolibet se tueri, et de quibus plenam et expressam, ac de verbo ad verbum, etiam de personarum, dignitatum, ordinum et statuum nominibus, oporteat fieri in presentibusp mentionem; seu si vacationes vel ferias per nos ad certum tempus indici contingat, et predicti termini vel aliqui ipsorum, juxta modum et distinctionem eosdem, in tempus dictarum vacationum vel feriarum vel alias in dies inciderint feriatos ; quibus nequaquam obstantibus, ad premissa eos teneri volumus et astringi. Hujusmodi autem processuum, ut talis malitia non inveniat successores, de ipsorum fratrum consilio volumus et apostolica auctoritate decernimus constitutionis obtinere vigorem.
Ut autem processus hujusmodi ad ipsorum et communem omnium notitiam deducatur, cartas sive membranas processum continentes eumdem in majoris ecclesie Avinionensis appendi vel affigi ostiis faciemus, que processum ipsum suo quasi sonoro preconio et patulo indicio publicabunt ; ita quod predicti penes quos sunt vel fuerunt seu provenerunt aliqua de thesauro, bonis et rebus ac debitis supradictis, et alii habentes notitiam eorumdem, eorumque complices et fautores, et ceteri quos processus ipse contingit, nullam possint excusationem pretendere quod ad eos talis processus non pervenerit, vel quod ignoraverint eumdem; cum non sit verisimile quod ipsos remanere incognitum vel occultum quod tam patenter omnibus publicatur.
Datum Avinione, VIII idus maii, pontificatus nostri anno quarto. -
(a) Bal. (omission)
-
(b) possunt, Bal.
-
(c) Bal. (omission)
-
(d) publica fama, Bal.
-
(e) secreto, Bal.
-
(f) Bal. (omission)
-
(g) eos, Bal.
-
(h) Bal. (omission)
-
(i) predictas, Bal.
-
(j) et, Bal.
-
(k) sunt, Bal.
-
(l) hec, Bal.
-
(m) Bal. (omission)
-
(n) Bal. (omission)
-
(o) quibuscumque, Bal.
-
(p) in presentibus fieri, Bal.
Informations
Acte
aposcripta
admin
(CIHAM (UMR 5648)), dans
APOSCRIPTA database
APOSCRIPTA database – Lettres des papes, dir. J. Théry, CIHAM/UMR 5648, éd. électronique TELMA (IRHT), Orléans, 2017 [en ligne], acte n. 20084 (aposcripta-71), http://telma-chartes.irht.cnrs.fr/aposcripta/notice/20084 (mise à jour : 13/01/2022).