Général
-
Jean XXII (1316-1334)
-
Les doyens et les chapitres des églises Sainte-Marie d'Uzès et Saint-Martin de Got, diocèses de Bazas et de Bordeaux
-
XVII kalendas februarii, anno primo
-
-
Avignon
-
Lettre, général (après 1198, littere cum filo canapis)
-
[Registre de la chancellerie apostolique] Registre Vatican 64, cap. 1667.
-
Étienne Baluze, Guillaume Mollat, Vitae paparum Avenionensium. Nouvelle édition revue d'après les manuscrits et complétée de notes critiques, Paris : Letouzey et Ané, 1914-1922, vol. 3, n. XLVI.
-
De confirmatione fundationis ecclesiarum collegiatarum de Usesta et de Vinhandrault factae per Clementem V.
-
Johannes episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis .. Sancte Marie de Usesta et Sancti Martini deu Got, Vasatensis et Burdegalensis dyocesum, ecclesiarum decanis et capitulis, salutem et apostolicam benedictionem.
Dudum felicis recordationis Clemens papa V, predecessor noster, volens terrena pro celestibus eta transitoria pro eternis felici commercio commutare, vestras Sancte Marie et Sancti Martini olimb parrochiales ecclesias, priusc eadem ecclesia Sancti Martini de ipso loco deu Got infra castrum de Vinhandraut, Burdegalensis dyocesis, apostolica auctoritate translata, eadem auctoritate in collegiatas erexit, et de bonis propriis convenientibus dotibus concessis eisdem, duodecim canonicorum et quatuordecim prebendarum numerum d ac dignitatem decanatus, ut in eisdem ecclesiis pro redemptione criminum frequentius immolaretur [h]ostia salutaris, amplioribus laudum preconiis glorificaretur omnipotens, ipseque divinam misericordiam consequeretur facilius, et constituite in qualibet earumdem.
Verum ut decani qui essent pro tempore in ecclesiis supradictis eo solertius divinis vacarent obsequiis quo uberioris commodi fructum ex hoc se noscerent percepturos, eisdem dignitatibus decanatuum omnes, videlicet ipsius de Usesta ejusdem ac dictef Sancti Martini ecclesiarum possessiones et bona ipsius Sancti Martini decanatibus annectenda duxit perpetuo unienda, statuens nichilominus auctoritate predicta ut quilibet decanorum ipsorum in ecclesia in qua decanus existeret preter hec duas, singuli vero ex dictis canonicis singulas prebendas ex quatuordecim prebendis perciperent antedictis, quodque predictorum canonicatuum, prebendarum, decanatuum, et aliarum dignitatum, personatuum, ac officiorum que in dictis ecclesiis et earum qualibet forsitan in posterum crearentur, cum illa vacare conti[n]geret, etiamsi apud Sedem apostolicam vacare[n]t vel alias ipsorum provisio ad dispositionem Sedis ipsius, si ejusdem predecessoris non exstaret ordinatio, pertineret, adg dilectum filium nobilem virum Bertrandum deu Gout, Leomanie et Altivillaris vicecomitem, ejusque successores illos videlicet dum taxat qui in dicto castro de Vinhandrault, cujus ipse Bertrandus est dominus, eidem succederent, pertineret omnimodeh de pleno jure, ac illi quibus per dictos vicecomitem aut successores de canonicatibus, prebendis, dignitatibus, personatibus et officiis pro tempore provisum existeret, absque confirmatione qualibet et cujusvis superioris auctoritate in eisdem canonicatibus, prebendis, decanatibus, dignitatibus, personatibus et officiis possent in spiritualibus et temporalibus, prout esset congruum, plene ac libere ministrare, ac persone quibus provideretur de decanatibus memoratis cum litteris sue provisionis hujusmodi, videlicet quod ipse de Usesta coram episcopo Vasatensi et idem Sancti Martini ecclesiarum predictarum decani coram archiepiscopo Burdegalensi qui essent pro tempore, aut ipsis absentibus, coram vicariis eorumdem, seu Vasatensi et Burdegalensi ecclesiis pastorum regimine destitutis, coram ecclesiarum ipsarum capitulis, infra mensem se personaliter presentarent approbationem provisionum hujusmodi, si facte [de] ydoneis personis existerent, alioquini cassationem ipsarum infra mensem alium recepturij ; quod si forte iidemk archiepiscopus et episcopus aut vicarii vel capitula supradicti easdem provisiones infra mensem a tempore presentationis ipsarum approbare vel cassare different, liceret eis ad quemcumque de vicinis episcopis, infra tres dietas, predictis Sancte Marie et Sancti Martini propinquis ecclesiis pro approbatione vel cassatione provisionum hujusmodi habere recursum, qui examinatis personis ad eosdem decanatus assumptis dictas provisiones, super quibus eis et ipsorum cuilibet plenam potestatem concessit et eorum conscientias oneravit, approbarent vel etiam infirmarentl.
Voluit tamen predecessor ipse quod quandocumque et quotienscumque prefati Bertrandus seu successores etiam circa unam vacationem decanatuum predictorum et cujuslibetm eorumdem peccarent vel errarent, de personis minus ydoneis eisdem decanatibus vel eorum alteri providendo, possent iidemn Bertrandus et successores, peccato seu errore hujusmodi non obstante, eisdem provisionibus reprobatis, de aliis personis ydoneis, quotiens provisiones ipsas reprobari contingeret, prefatis decanatibus et ipsorum cuilibet providere.
Statuit insuper idem predecessor et etiam ordinavit quod decani et canonici supradicti in eisdem ecclesiis continuam facerent residentiam personalem et hii ex eis qui erunt in etate legitima constituti se facerent infra annum ad sacerdotium promoveri, illi vero nondum forsan ad hujusmodi pervenissent etatem, quamprimum ad illam eos pervenire contingeret ordinem sacerdotii tempore debito recipere tenerentur, et interim per sacerdotes ydoneos prebendiso quas in eisdem ecclesiis obtinebunt facerent deserviri.
Voluit etiam memoratus predecessor quod in prefata ecclesia Sancte Marie tres misse per canonicos ejusdem ecclesie, prima videlicet pro defunctis, secunda de ipsa beata Virgine, et tertia de festo diei, singulis diebus, preterquam tertia et quinta feria, quibus missam de Sancto Spiritu voluit celebrari, ac diebus quadragesimalibus, aut vigiliis alicujus festi, seu alia solenni die qua non deceret proprium officium pretermitti, cum nota celebrarenturp, debita solennitate servata, alie vero septem misse sine nota in honorem ejusdem beate Virginis, et alie septem de Spiritu Sancto, et relique septem pro defunctis tam per canonicos ipsius ecclesie Sancte Marie quam per capellanos presbiteros, quos perq ipsius Sancte Marie necnon et predicter Sancti Martini ecclesiarum canonicoss, videlicet singulost canonicorum ipsorum singulos capellanos presbiteros continue secum habere voluit, celebrarentur, nisi ejusdem ecclesie Sancte Marie decanus vel ille qui haberet in eadem ecclesia missam celebrare majorem aliter in hac parte duceret ordinandum ; cujus ordinationem super hoc faciendam per eum firmiter voluit observari. In predicta quidem ecclesia Sancti Martini tres missas solenniter modo simili, videlicet primam pro defunctis, secundam ad honorem ejusdem beate Virginis, et tertiam de beato Martino cum nota per canonicos ipsius ecclesie precepit die quolibetu celebrari, nisi forte duplex festum occurreret, quo missam pro defunctis in eisdem ecclesiis celebrandam cum nota omitti voluit et mandavit, aut quadragesimali tempore, seu vigilia qua non deceretv diei officium pretermitti, tertia namque ac sexta feria in dicta ecclesia Sancti Martini de Sancto Spiritu, et alie misse celebrarentur, sicut in dicta ecclesia Sancte Marie tertia et quinta feria ordinatum extiterat, ut premittitur, celebrari ; volens quod omnes predicti canonici cum memoratisw capellanis presbiteris prefatis majoribus missis ac vigiliis et vesperis defunctorum, quasx precepit in eisdem ecclesiis diebus singulis celebrari, ac omnibus horis canonicis tenerentur personaliter interesse, et nichilominus majore missa pro defunctis in eadem ecclesia Sancte Marie, ut predicitur, solenniter celebrata, canonicus qui celebraret eamdem cum aliisy canonicis et presbiteris supradictis sacris, casula dumtaxat excepta, vestimentis indutusz, cujus loco pluviale deferretaa, precedente cruce per unum de presbiteris antedictis et aqua benedicta per alium de ipsis presbiteris deferendis, ad tumulum vel sepulcrum parentum predecessoris ejusdem et deinde ad cimiterium eidemab ecclesie magis propinquum, dicendo tam super tumulum quam cimiterium supradicta psalmos et responsoria, versiculos et aliarum orationum suffragia, que pro absolutionibus et defunctorum venia impetranda dici consueverunt, processionaliter accederent, sicut erat fieri consuetum ; ille autem canonicorum ipsorum qui cum capellano suo presbitero presens in dicta processione non esset, legitimo impedimento cessante, illius diei eo ipso careret distributionibus et prebenda; quod si forsan per mensem continuum vel interpolatum ab hujusmodi processione, dicto impedimento cessante, illum abesse contingeret, prebenda et distributionibus suis ejusdem ecclesie per annum esset ipso facto privatus. Illud idem quoad processionem hujusmodi in cimiterio magis propinquo ecclesie Sancti Martini predicte faciendam per ipsius ecclesie Sancti Martini canonicos et capellanos ipsorum, et quoad penas easdem circa canonicos ipsos, voluit inviolabiliter observari.
Si qui vero ex canonicis sepedictis ultra mensem ab ecclesia, in qua sunt canonici, se forsanac absentarent, legitima causa cessante, vel qui se non facerent ad sacerdotium, ut premittiturad, promoveri, eo ipso canonicatibus et prebendis, quos in eisdem ecclesiis obtinebant, et omni eorum essent emolumento privati. Preterea, auctoritate predicta, memoratus statuit predecessor quod omnes et singuli ecclesiarum ipsarum canonici, in eorum nova receptione, sigillatim, hujusmodi et alia eorumdem ecclesiarum statuta, eis nominatim et diligenter exposita, jurarent, tactis sacrosanctis evangeliis, inviolabiliter observare. Ac decrevit Sancte Marie et Sancti Martini ecclesias supradictas cum eorum membris, bonis, juribus et pertinentiis universis, que tunc obtinebant et que favente Domino in posterum obtinerent, ad apostolicam Sedemae plene et immediate spectare, ipsasque ecclesias, membra, bona, jura et pertinentias plena libertate gaudere, easdemaf ecclesias ipsarumque capitula, canonicos et clericos supradictos ex tuncag ab omni jurisdictione, lege, ac subjectione, et potestate ordinariorum quorumlibet eximens, dictisque capitulis, canonicis et clericis concedens de gratia speciali quod ordinariis supradictis aut legatis vel nuntiis dicte Sedis vel quibusvis aliis procurationes aut aliquid aliud, ipsorum nomine seu qualibet alia ratione, solvere aut exhibere, seu decimam per dictam Sedem alicui vel aliquibus concessam vel in posterum concedendam, etiamsi Sedes ipsa pro suis necessitatibus illam imponeret, solvere minime tenerentur, nec ad id per dicte Sedis litteras cogi possent, etiamsi hujusmodi concessioni seu decreto posset quomodolibet derogari, exah tunc eis per hujusmodi privilegium derogari decernens ex certa scientia de apostolice plenitudine potestatis. Statuens et ordinans idem predecessor et archiepiscopo Burdegalensi ac [etiam] episcopo Vasatensi predictis, in virtute obedientie et sub pena suspensionis, expresse precipiens ut idem archiepiscopus Beate Marie et memoratus Vasatensis episcopus Sancti Martini ecclesias sepedictas, auctoritate apostolica, eorum expensis propriis, ita quod per decanos et capitula supradicta vel personas singulares ipsorum aliquid non possit archiepiscopo vel episcopo supradictis, cujus valor summam viginti solidorum monete Burdegalensis excederet, hujusmodi visitatione durante, quesito colore quolibet presentari, contrarium vero facientes, dantes scilicet et recipientes, etiam incurrerentai excommunicationis sententiam ipso facto, teneantur personaliter de biennio in biennium visitare ac in hiis que, durante prefate visitationis officio, inchoassent, que non potuissent tunc temporis explere, corrigere ac etiam reformare que reformanda fuissent in ecclesiis supradictis, summarie procedere possent de plano, sine strepitu judicii et figura. Voluit etiam dictus predecessor quod pene pecuniarie sive mulcte quas eosdem archiepiscopum et episcopum aut ipsorum aliquem dictis capitulis aut canonicis, presbiteris, clericis, et aliis ecclesiarum ipsarum seu alterius earum servitoribus et ministris infligere quovis modo contingeret, suis non applicarentur com[m]odis, sed in ornamenta aut alios pios usus infra dictas ecclesias vel illam cujus capitulum, seu canonici, aut presbiteri, vel clerici, aut servitores seu ministri existerent condempnati, ita quod in ipsorum punitorum seu mulctatorum utilitatibus nichil penitus cederet, converterentur omnino.
Quod si forte Burdegalensem et Vasatensem ecclesias vel ipsarum alteram pastoris regimine vacare contingeret, sive alias archiepiscopum vel episcopum supradictos nolle dicte visitationi vel non posse vacare, venerabilis frater noster episcopus Agennensis et successores sui Agennenses episcopi qui essent pro tempore hujusmodi visitationis officium, et omnia et singula ipsum tangentiaaj exercere, auctoritate predicta, singulis eisdem bienniis tenerentur. Proviso tamen quod archiepiscopus et Vasatensis et Agennensis episcopi memorati vel aliquis eorumdem neminem de personis que decanatus, canonicatus, prebendas, dignitates, et beneficia vel officia obtinebantak vel in futurum obtinerent in ecclesiis supradictis privarent, nisi vicecomite vel suis heredibus sive successoribus antedictis vocatis et presentibus, si vellent interesse, ipsisque processibus et causis ostensis, propter quas ad privationem intenderental procedere supradictam.
Verum quia dicto predecessore, sicut Domino placuit, morte prevento, super premissis nequivistis litteras apostolicas obtinere, nos, vestris supplicationibus inclinati, ne probationis inopia erectio, constitutio, statuta, concessiones, ordinationes, precepta et mandata, ac exemptio, aliaque superius expressata deperire valeant vel in dubium revocari, ipsa grata habentes et rata, presentes litteras ex certa scientia bulla nostra jussimus communiri.
Datum Avenioni, XVII kalendas febroarii, pontificatus nostri anno primo. -
(a) Bal. (omission)
-
(b) alias, Bal.
-
(c) primo, Bal.
-
(d) et dignitates, Bal.
-
(e) instituit, Bal.
-
(f) dicti, Bal.
-
(g) et, ms.46.
-
(h) pertinerent
omnino, Bal. -
(i) alias, Bal.
-
(j) recepture, ms.46.
-
(k) idem, Bal.
-
(l) affirmarent, ms.46.
-
(m) cujuscumque, Bal.
-
(n) idem, Bal.
-
(o) prebendas, Bal.
-
(p) celebrentur, Bal.
-
(q) pro, Bal.
-
(r) necnon predicte, ms.46l.
-
(s) canonicis, Bal.
-
(t) singulis, Bal.
-
(u) qualibet, Bal.
-
(v) decet, Bal.
-
(w) commemoratis, Bal.
-
(x) quos, ms.46.
-
(y) Bal. (omission)
-
(z) indutis, Bal.
-
(aa) deferrent, Bal.
-
(ab) ejusdem, Bal.
-
(ac) forsitan, Bal.
-
(ad) predicitur, Bal.
-
(ae) Sedem apostolicam, Bal.
-
(af) easque, Bal.
-
(ag) nunc, Bal.
-
(ah) et, Bal.
-
(ai) incurrentes, Bal.
-
(aj) contingentia, Bal.
-
(ak) obtinebunt, Bal.
-
(al) ordinationem intendebant, Bal.
Informations
Acte
aposcripta
admin
(CIHAM (UMR 5648)), dans
APOSCRIPTA database
APOSCRIPTA database – Lettres des papes, dir. J. Théry, CIHAM/UMR 5648, éd. électronique TELMA (IRHT), Orléans, 2017 [en ligne], acte n. 20078 (aposcripta-65), http://telma-chartes.irht.cnrs.fr/aposcripta/notice/20078 (mise à jour : 03/01/2022).