« aposcripta-30583 »


Général

  •  
    Alexandre III (1159-1181)

  •  
    L'abbé du monastère cistercien de Saint-Marie de Salem, Eberhard, et les moines

  •  
    VIII idus novembris, indictione XIII, MCXCIIII, anno IV

  •  
    1194/11/06


  •  
    Latran

  •  
    Privilège solennel

  •  
    [Expédition] E. ALLEMAGNE, Karlsruhe, GLA, B 53.
  •  
    [Cartulaire] F. ALLEMAGNE, Karlsruhe, GLA, 67/1162, Diplomatarium Salemitanum, I, n. 5, p. 12-17. Rubrique : Priuilegium Celestini pape III. Super Salem et quibusdam prediis eius. Copie du XIIIe s.

  •  
    Ici reprise de Wirtembergisches Urkundenbuch, II, n. 491, p. 306-310, d'après E, numérisée par le Württembergisches Urkundenbuch online.

  •  
    Philippe Jaffé, Wilhelm Wattenbach, Samuel Loewenfeld, Ferdinand Kaltenbrunner, Paul Ewald, Regesta pontificum Romanorum ab condita ecclesia ad annum post Christum natum MCXCVIII, 2e éd. Leipzig, : Veit, 1885-1888, 2 vol., n. 17156 [en ligne].
  •  
    Albert Brackmann, Germania pontificia, II/1, n. 17, p. 156.

  •  
    [JL].
    Papst Cölestin III. nimmt das Kloster Salem mit genannten Besitzungen in seinen Schutz und verleiht demselben vielfache neue Begünstigungen [Wirtembergische Urkundenbuch].

  •  
    Celestinus episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis, Heberhardo, abbati monasterii sanctę Marię de Salem, eiusque fratribus, tam presentibus quam futuris regularem vitam professis, in perpetuum.
    Religiosam vitam eligentibus apostolicum convenit adesse presidium, ne forte cuiuslibet temeritatis incursus, aut eos a proposito revocet, aut robur, quod absit, sacre religionis infringat.
    Eapropter, dilecti in domino filii, vestris iustis postulationibus clementer annuimus, et prefatum monasterium sanctę dei genitricis et virginis Marię de Salem, in quo divino mancipati estis obsequio, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus et presentis scripti privilegio communimus.
    In primis siquidem statuentes, ut ordo monasticus, qui secundum deum et beati Benedicti regulam atque institutionem Cistertiensium fratrum in eodem monasterio institutus esse dinoscitur, perpetuis ibidem temporibus inviolabiliter observetur. Preterea quascumque possessiones, quęcumque bona idem monasterium impresentiarum iuste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis iustis modis prestante domino poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant.
    In quibus hęc propriis duximus exprimenda vocabulis : locum ipsum in quo prefatum monasterium situm est, cum omnibus pertinentiis et appenditio eius. Vorst, Adelsriuti cum ęcclesia, decimis et appenditiis suis: scilicet Wartinberc, Witinwilare; Tephenhart cum appenditio suo Hahelbach1 ; Bebinwilare cum pertinentiis suis ; Sweindorf cum pertinentiis suis. Omnes etiam mansus in monte qui dicitur Richoluesperc2 claustro adiacente ; Bremuelt et Thiufenhuliwe cum pertinentiis suis ; Hohenbůch ; ęcclesiam in Franchenhouen cum omnibus decimis suis ; Wolfgangeswilare3 cum appenditiis suis ; Grindilbůch cum pertinentiis suis ; Reitenhaselach cum omnibus apenditiis suis ; Dorfisberc4 cum decimis et appenditiis suis; Muron cum decimis et pertinentiis suis; Mencilshusin cum appenditiis suis; Fahsriet cum appenditiis suis. Paludem quoque adiacentem claustro, inter terminos abbatie et rivum qui dicitur Blawac latitudine, longitudine vero sursum usque ad terminos villarum Leistetin scilicet [et] Frikingin, sursum autem usque ad nemus comitis pertingens. Ringenhusin cum appenditiis suis ; ęcclesiam Bachǒboton cum omnibus decimis suis. Eandem quoque villam cum omnibus pertinentiis suis ; Osterdorf5, Oberwilare cum omnibus hominibus suę proprietatis. V̊cinswilare6 cum ęcclesia, decimis et appenditiis suis. Mansum dimidium in eadem villa ex donatione comitis Lǒdewici. Ibidem mansum unum, qui fuit feudum Burchardi et Hugonis a Chǒnrado de Tegenhusen. Alia quoque predia quę in eodem loco elemosine donatione, vel emptione, vel concambio iuste acquisistis. Ecclesiam in Ketenach[er] cum decimis et pertinentiis suis; curtem unam ibidem ; decimas in Grindilbůch. Item predium unum in Swingrůven, et aliud in Thephenhart et Alberswilare et in loco qui Uelwen7 nuncupatur. Item duos mansos in Madach et Richoltesbruel8 ex donatione palatini de Thuwingen. Item mansum dimidium ibidem, qui fuit feudum Hugonis de Vrendorf.
    Sane laborum vestrorum quos propriis manibus aut sumptibus colitis, tam de terris cultis quam incultis, sive de ortis [sive] de virgultis et piscationibus vestris, vel de nutrimentis animalium vestrorum nullus a vobis decimas exigere vel extorquere presumat. Liceat quoque vobis clericos vel laicos liberos et absolutos e seculo fugientes ad conversionem recipere et eos absque contradictione aliqua retinere. Prohibemus insuper ut nulli fratrum vestrorum post factam in vestro monasterio professionem fas sit absque abbatis sui licentia de eodem loco discedere. Discedentem vero absque conmunium litterarum cautione nullus audeat retinere. Quod si quis forte retinere presumpserit, licitum sit vobis in ipsos monachos sive conversos sententiam regularem proferre. Illud districtius inhibentes, ne terras seu quodlibet beneficium ęcclesię vestrę collatum liceat alicui personaliter dari, seu alio modo alienari absque consensu tocius capituli, vel maioris partis et sanioris. Si quę vero donationes vel alienationes aliter quam dictum est factę fuerint, eas irritas esse censemus. Ad hęc etiam prohibemus, ne aliquis monachus sive conversus sub professione domus vestre astrictus sine consensu et licentia abbatis et maioris partis capituli vestri pro aliquo fideiubeat, vel ab aliquo pecuniam mutuo recipiat ultra precium capituli vestri providentia constitutum. Quod si facere presumpserit, non teneatur conventus pro his aliquatenus respondere. Licitum preterea sit vobis in causis propriis, sive civilem sive criminalem contineant questionem, fratrum vestrorum testimoniis uti, ne pro defectu testium ius vestrum in aliquo valeat deperire. Insuper auctoritate apostolica inhibemus, ne ullus episcopus vel quelibet alia persona ad sinodos vel conventus forenses vos ire, vel iuditio secculari de vestra propria substantia vel possessionibus vestris subiacere conpellat, nec ad domos vestras causa ordines celebrandi, causas tractandi, vel aliquos publicos conventus convocandi venire presumat; nec regularem electionem abbatis vestri inpediat; aut de instituendo vel removendo eo qui pro tempore fuerit contra statuta Cisterciensis ordinis se aliquatenus intromittat. Si vero episcopus, in cuius parrochia domus vestra fundata est, cum humilitate ac devotione qua convenit requisitus, substitutum abbatem benedicere et alia quę ad offitium episcopale pertinent vobis conferre forte renuerit, licitum sit eidem abbati, si tamen sacerdos fuerit, proprios novitios benedicere et alia quę ad offitium suum pertinent exercere, et vobis omnia ab alio episcopo percipere quę a vestro fuerint indebite denegata. Illud aditientes ut in recipiendis professionibus, quę a benedictis vel benedicendis abbatibus exhibentur, ea sint episcopi forma et expressione contenti que ab origine ordinis noscitur instituta: ut scilicet abbates ipsi salvo ordine suo profiteri debeant, et contra statuta sui ordinis nullam professionem facere compellantur. Pro consecrationibus vero altarium vel ęcclesiarum, sive pro oleo sancto, vel quolibet ęcclesiastico sacramento nullus a vobis, sub obtentu consuetudinis, vel alio modo, quicquam audeat extorquere; set hęc omnia gratis vobis episcopus diocesanus impendat; alioquin liceat vobis quemcumque malueritis catholicum adire antistitem, gratiam et conmunionem sacrosancte Romane sedis habentem, qui nostra fretus auctoritate vobis quod postulatur impendat. Quod si sedes diocesani episcopi forte vacaverit, interim omnia ęcclesiastica sacramenta a vicinis episcopis accipere libere et absque contradictione possitis; sic tamen ut ex hoc in posterum propriis episcopis nullum preiuditium generetur. Quia vero interdum propriorum episcoporum copiam non habetis, si quem episcopum, Romane sedis, ut diximus, conmunionem habentem, et de quo plenam notitiam habeatis, per vos transire contigerit, ab illo benedictiones vasorum et vestium, consecrationes altarium, ordinationes monachorum auctoritate sedis apostolice recipere valeatis. Porro si episcopi vel alii ecclesiarum rectores in monasteria vestra vel personas inibi constitutas suspensionis et exconmunicationis vel interdicti sententiam promulgaverint, sive etiam in mercennarios vestros, pro eo quod decimas non solvitis, vel aliqua occasione eorum que ab apostolica benignitate vobis indulta sunt, seu in benefactores vestros pro eo quod aliqua vobis beneficia vel obsequia ex caritate prestiterint vel ad laborandum adiuverint in illis diebus in quibus vos laboratis et alii feriantur, eandem sententiam protulerint, ipsam tamquam contra sedis apostolice indulta prolatam duximus irritandam; nec littere ulle firmitates habeant, quas tacito nomine Cisterciensis ordinis et contra tenorem apostolicorum privilegiorum constiterint impetrari. Preterea cum conmune interdictum terrę fuerit, liceat vobis in vestro monasterio, exclusis exconmunicatis et interdictis, nichilominus divina officia celebrare. Paci quoque et tranquillitati vestrę paterna in posterum sollicitudine providere volentes, auctoritate apostolica prohibemus, ut infra clausuras locorum seu grangiarum vestrarum nullus rapinam seu furtum facere, ignem apponere, sanguinem fundere, homines temere capere vel interficere, seu violentiam audeat exercere.
    Preterea omnes libertates et inmunitates, a predecessoribus nostris Romanis pontificibus ordini vestro concessas, nec non libertates, exemptiones secularium exactionum, a regibus et principibus, vel aliis fidelibus rationabiliter vobis indultas, auctoritate apostolica confirmamus et presenti[s] scripti privilegio conmunimus. Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat prefatum monasterium temere perturbare, aut eius possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare ; set omnia integra conserventur, eorum pro quorum gubernatione ac sustentatione concessa sunt usibus omnimodis profutura, salva Sedis apostolice auctoritate et in predictis ęcclesiis diocesanorum episcoporum canonica iustitia. Si qua igitur in futurum ęcclesiastica secularisve persona hanc nostrę constitutionis paginam sciens, contra eam temere venire temptaverit, secundo tertiove conmonita, nisi reatum suum congrua satisfactione correxerit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reamque se divino iuditio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo corpore ac sanguine dei et domini redemptoris nostri Ihesu Christi aliena fiat, atque in extremo examine districte ultioni subiaceat. Cunctis autem eidem loco sua iura servantibus sit pax domini nostri Ihesu Christi, quatenus et hic fructum bone actionis percipiant, et apud districtum iudicem premia ęternę pacis inveniant. Amen. Amen.
    Datum Laterani, per manum Centii, sanctę Lucię in Orthea diaconi cardinalis, domini pape camerarii, VIII idus Novembris, indictione XIII, Incarnationis dominice anno MCXCIIII, pontificatus vero domni Celestini pape tercii anno IIII.

  •  
    1. Vermutlich das vorerst ungeklärte Haselbach.
  •  
    2. Unermittelt. 3 Unermittelt. 4 Ober, Mittel und Unter Dornsberg. 5 Eschendorf. 6 Wohl Gut Weilers in Klöcken, nicht Fitzenweiler. 7 Felben, Markdorf, FN, A, oder Felben, Bodnegg, RV. 8 Verschwundener Name; die Besitzung gehörte wohl zum Madachhof oder in der Nähe davon.

  •  
    Benoît-Michel Tock, « Les privilèges pontificaux pour l’abbaye de Lucelle et sa descendance au XIIe siècle », dans Zisterzienser Und Zisterzienserinnen Am Oberrhein (12. Bis 14. Jahrhundert), éd. Jürgen Dendorfer, Steffen Krieb, Ostfildern : Jan Thorbecke Verlag (Oberrheinische Studien, Band 45), 2023, p. 259-276, aux p. 262 et 270.

  •  
    Noms de lieux :
    Adelsreute (Wohnplatz)
    Adelsreute, Ravensburg, RV
    Alberweiler (Wohnplatz)
    Alberweiler, Tettnang, FN
    Bachhaupten (Wohnplatz)
    Bachhaupten, Ostrach, SIG
    Behweiler (Wohnplatz)
    Behweiler, Oberteuringen, FN
    Bremfeld (Wüstung)
    Bremfeld, Ehingen (Donau), UL, W
    Deggenhausen (Wohnplatz)
    Deggenhausen, Deggenhausertal, FN
    Eschendorf (Wohnplatz)
    Eschendorf, Ostrach, SIG
    Felben (Wohnplatz)
    Felben, Bodnegg, RV
    Felbenhof (Wohnplatz)
    Felbenhof : Ittendorf, Markdorf FN
    Fessenried (Wüstung)
    Fessenried, Heiligenberg, FN, W
    Fitzenweiler (Wohnplatz)
    Fitzenweiler, Markdorf, FN
    Forsthof, Forsthaus : Schloss Salem, Salem FN
    Frankenhofen (Wohnplatz)
    Frankenhofen, Ehingen (Donau), UL
    Frickingen (Wohnplatz)
    Frickingen, FN
    Gründelbuch (Schäferhof) (Wohnplatz)
    Gründelbuch (Schäferhof), Buchheim, TUT
    Hahelbach
    Haselbach
    Hohenbuch (Wüstung)
    Hohenbuch, Allmendingen, UL, W
    Irndorf (Wohnplatz)
    Irndorf, TUT
    Kettenacker (Wohnplatz)
    Kettenacker, Gammertingen, SIG
    Klöcken (Wohnplatz)
    Klöcken, Ravensburg, RV
    Leustetten (Wohnplatz)
    Leustetten, Frickingen, FN
    Madachhof (Wohnplatz)
    Madachhof, Mühlingen, KN
    Maurach (Wohnplatz)
    Maurach, Uhldingen-Mühlhofen, FN
    Mendlishausen (Wohnplatz)
    Mendlishausen, Salem, FN
    Mittel Dornsberg (Wohnplatz)
    Mittel Dornsberg, Eigeltingen, KN
    Ober Dornsberg (Wohnplatz)
    Ober Dornsberg, Eigeltingen, KN
    Oberweiler (Wohnplatz)
    Oberweiler, Ostrach, SIG
    Raithaslach (Wohnplatz)
    Raithaslach, Stockach, KN
    Richoltesbruel
    Richoluesperc
    Ringenhausen (Wohnplatz)
    Ringenhausen, Horgenzell, RV
    Rom, Latium, Italien
    Schloss Salem (Wohnplatz)
    Schloss Salem : Salem FN
    Schwandorferhof (Wohnplatz)
    Schwandorferhof, Salem, FN
    Schweingruben (Vordere und Hintere) (Aufgegangen)
    Schweingruben (Vordere und Hintere), aufgeg. in Münchhöf, Eigeltingen KN
    Tepfenhart (Wohnplatz)
    Tepfenhart, Horgenzell, RV
    Tiefenhülen (Wohnplatz)
    Tiefenhülen, Ehingen (Donau), UL
    Tübingen (Wohnplatz)
    Tübingen, TÜ
    Unter Dornsberg (Wohnplatz)
    Unter Dornsberg, Eigeltingen, KN
    Wartinperc (Wüstung)
    Wartinperc, Ravensburg, RV, W
    Wittinwillar (Wüstung)
    Wittinwillar, Ravensburg, RV, W
    Wolfgangeswilare

Informations

Acte

Julien Théry (CIHAM (UMR 5648)), dans  APOSCRIPTA database

APOSCRIPTA database – Lettres des papes, dir. J. Théry, CIHAM/UMR 5648, éd. électronique TELMA (IRHT), Orléans, 2017 [en ligne], acte n. 180425 (aposcripta-30583), http://telma-chartes.irht.cnrs.fr/aposcripta/notice/180425 (mise à jour : 02/08/2023).